Nafarroaren sua, bizirik

Laster, hiru urte barru, bost mende beteko dira Espainiak Nafarroa, odol eta gar, azpiratu zuenetik. Orduko hartan bortxakeria eta odol isurtzea izugarriak izan ziren, batzuek libre adhesión izendatu arren.

Ordura arte nafarrek bagenuen Aitaren etxearen babesa. XVI. mendearen hasieran Nafarroako Erresuma konkistatu eta gero, espainiar garaileek euren hizkuntza, euren legea, euren ohiturak armen indarrez inposatzen dituzte, eta, Aitaren etxea teilaturik gabe gelditutakoan, erdal erauntsiek busti zuten etxea, eta, teilaturik ezean, barrutik busti zuten, blai-blai eginda utzi arte. Aitaren etxeko teilatu gabe, inperio espainolaren euriteak busti gaitu urteak joan eta urteak etorri, mendeak joan eta mendeak etorri, erdal erauntsiak hezur muineraino busti du asko eta asko. Busti-blai eta erdal putzu sakonetan itota, Aitaren etxeko teilaturik gabe mendeetako erdal euriteak eta uholdeak Amaren sua ere itzali egin zuten hainbat eta hainbat tokitan, baina, zorionez, ez guztietan.

Zenbait tokitan, Amaren sua, hizkuntza, euskal sena edo Estatu Batuetako euskaldunek deitzen duten basqueness hori ez da guztiz itzali sekula. Eraiki nahi dugun Euskal Herri berrian, batzuek etxea dute helburu, estatu bat sortzea. Alabaina, Aitaren teilatua garrantzitsua izanik ere, ez dezagun ahantzi ezinbestekoa dela Amaren sua: gure hizkuntza, gure usadioak, gure kultura, gure izaeraren adierazleak. Horiek gabe nekez dugu Euskal Herria eraikiko... Agian beste zerbait eraikiko litzateke, baina Erdal Herria izanen litzateke.

Eta inork ez dezala pentsa beste hizkuntzen kontra nagoenik... Izan ere, nire ama hizkuntza erdara da, orain gure etxeko hizkuntza euskara den arren; ikasketez ingeles irakaslea naizenez, nola egonen naiz ni ingelesaren aurka? Era berean, alemana ikasten ibili naiz. Euria dut gustuko, eta badakit preziatzen the rain eta der Regen, la pluie eta la lluvia; baina duela bost mende Nafarroan erauntsi bortitza izan ez, euritea eta uholdea, Lingua navarrorum delakoa ere azpiratu zuena.

Aitaren etxeko teilatuak babestuko gintuzke, baina etxeko suak berotzen du etxea. Zertarako eraiki etxe bat barneko surik gabe, hotz eta hits? Horregatik, Gabriel Aresti poetak aldarrikatzen zuen Aitaren Etxea defenditzea bezain garrantzitsua hauxe da: Amaren sua berpiztea eta bizkortzea. Hagitz ezaguna da: «Nire aitaren etxea defendituko dut». Alta, ez da horren ezaguna Pierre Bordazaharre herri-poeta, Etxahun Irurikoa; berak aldarrikatzen zuen Ama Euskal Herria. Sabino Arana bizkaitarraren Aberria bainoago, Jean-Louis Davant idazleak, beste zuberotar batek, aldarrikatu duena maite dut nik: gure Amerria.

Izan ere, Aitaren etxeko teilatu gabe ere, Amaren sua ez da Euskal Herriaren Ekialdean sekula itzali.

Erdara-merdara

Ezkabako Talaiatik ederki ikusten da seinale hau. Gipuzkoako etorbidean egina da, Berriozarreko orube ezagun batean. Orube horretan institutu berria egin behar dute. VDR enpresa handiak kartel handia jarri du, erdaraz hutsez baina.

Espero dezagun hau ez izatea institutu berri horretan gure hizkuntzak jasoko duen trataeraren iragarpena.

Geroak erranen!

Steve Morse Jainkoa da

"Steve Morse is God" esaldi biribila topatu dut gitarra-jotzaile amerikar horren inguruko post batean. Lotsagabekeria irudi lekioke norbaiti, gaur areago, Larunbat Santua izanik. Bego.

Oi, nire gaztarako larunbat santuetako meza luuuuuuze eta amaigabe horiek... jasanezinak, zinez! Beude ahanzturaren eta oroimenaren arteko muga lauso horretan. Ordu honetan berean, segurki, batzuk eliz kantu hünkügarri horietako bat ari dira zerurantz jaulkitzen...

Aitzitik, nik beste kantu bat proposatzen dizuet: Steve Morse gitarra-jotzailearen melodia bat. Deep Purple talde mitikoaren azken bolada luze honetako gitarra-jotzailea da Steve Morse, eta duela hamar urte Australian grabaturiko pieza da: Total Abandon

Segur aski Steve Morse ez da Jainkoa; izan ere, ez al da enteratu, segur asko, ez dagoela Jainkorik? Dela ez dela, nolanahi den ere, munduko gitarra-jotzailerik onenetariko da Morse: Larunbat Santuko iluntze euritsu hau laguntzeko musika ona. Eta nahikorik ezean, Australian egindako kontzertu horretako beste opari bat; berriz ere Steve Morse eta Smoke on the water klasikoa.

Ur azalean kea, zerua sutan...

Amen.

Ez sinistekoa: txorizo eta malkoak

Aste Santuan gogora itzultzen zaizkigu umetako kontuak eta kantuak. Zenbat meza, zenbat prozesio, zenbat otoitz egin nuen nik, aitaren agindupean, ume eta nerabe nintzela. Ez zait sekula ahaztuko garai hartako hainbat eta hainbat sermoi eta kantu: "Sinisten dut, sinisten dut Jauna, sinisten dut." Ez noa, alabaina, baten batek pentsa lezakeen modura, eliza katolikoaren kontra jotzera... behingoagatik.

Orain beste kantu batzuk entzuten ditut. Autoan, adibidez, Gaztea: the singles CDa daukat. CD horretako lehenbiziko kanta Itoiz talde mitikoaren Lau teilatu kanta zoragarriaren bertsioa egiten dute Mikel Erentzunek eta Amaia Monterok. Amaia Montero ñoñostiarrak ez sinisteko moduko aldaketa egin zion Itoizen kantari. Abestiaren hitza aldatu eta hauxe esaten du: "Txorizo eta malkoak"

Atzo lankide batek esan zidanean ezin nuen sinetsi, baina agindu zidanean zazpi belarrirekin entzuteko Amaia Montero erdaldun horren zatia... hor zeuden "txorizo eta malkoak", abestiaren bere zatian. Abestia hasi eta minutu bat eta berrogei segundo igaro eta gero, orduan esaten du perla hori.

Ez sinisteko modukoa izan arren, ez izan fedegabeak; zer, zuek ere San Tomasen antzera? Ikusi arte ez duzuela sinistuko? Ikusi ez, baina hemen entzun dezakezue abestia; erreparatu Amaiaren zatiari: benetan esaten du "txorizo eta malkoak"

A zer txorizoa atera zitzaion Amaia Monteri horri; eta malkoak... bera bai negargarria!