2010-08-25

Dedagun sagardroga



Bedeinkatua izan dedilla

Sagardoaren graziya

Bai ere ta kupira gabe

Eraten duen guztiya

Erari onek gizon askori

Ematen dio biziya

Au edan gabe egotia da

Neretzat penitentziya



XIX. mendearen bukaeran sortutako bertso anonimo hauek ez dute graziarik galdu. Sagardoaren txinparta daramate barruan. Aurtengo jaietan, beraz, badakizue zer edango dudan nik...

Baina nola deituko beharko genioke edari txinpartadun horri: sagardoa ala sagardroga? Ikusita jendeak nola edaten duen... Eta ez naiz nitaz ari, jakina, gehiegikeria horiek beti jendeak egiten

baititu... Baina jaiak izanik, edan dezagun ausarki eta asma dezagun sagardroga eta dedagun. Dedagun? Bai, dedagun “edan dezagun” aditza baina era trinko asmatu berrian. “Jaietan sagardroga dedagun” agian ez da politikoki polita, baina zer ospatua badugunez, dedagun, dedagun!



2010-08-22

Ezkontza Berriozarko labategian



Zu, Sara, lur zara.
Zu, Patxi, zuhaitza.
Zu, Sara, ur.
Zu, Patxi, mendi.
Zu, Sara, su.
Zu, Patxi, haitza.


Horregatik ez da kasualitatea
gaurko ospakizuna Zorrokan egitea.

Zorrokari darion ura bezalakoa
izan dadila zuen bizitza zoriontsua:
gardena, argia, garbia, oparoa
eta amaierarik gabekoa.

Izan dadila Zorrokaren ur emaria
zuen zoriontasunaren lekuko eta bermea.

2010-08-15

Ivan Sergeievitx Belinski lotinantaren eskuizkribua

Kursk urpekuntzi nuklearra, -KYPCK 141- duela hamar urte hondoratu zen Barents itsasoan. Betiko. Gaur betetzen dira hamar urte Ivan Sergeievitx-ek, Kursk urpekuntzi horretako eskifaiako kide batek, eskuizkribu hau idatzi zuenetik.

Errusiako Armadako lotinant hau izan zen. segur aski, hiltzen azkena, hamar urte igaro eta gero azaleratu den eskuizkribu honek frogatzen duen gisara.
Errusiako legeek agintzen dutenari jarraiki, hamar urteko epea izan dute gorderik dokumentua eta, azkenik, argitaratzeko aukera dugu, dokumnetua oso-osorik ez dugun arren.

Belinski ofizialak eskuko kaiera militar txiki batean jaso zuen, idazkera ziriliko ederrez, azken egunetako gertaeren sekuentzia. Tamalez, Errusiako Armadak ez du baimenik eman abuztuaren 12tik 14ra bitarteko oharrak kaleratzeko, segurtasun arrazoiak direla kausa, eta soilik azken egunekoa dugu irakurgai, hamar urte igaro diren egun berean argitaratzeko baimenarekin.


2000ko abuztuaren 15a

07:30

Bi egun leherketa gertatu zenetik. Eskifaiako beste kideak hirugarren, laugarren eta seigarren konpartimentuetan gelditu ziren eta azken hogeita lau orduotan ez dugu haien berririk izan. Hamaikagarren konpartimentu honetan Yuri Nikolaievitx, Alexandr Vasilievitx eta hirurok baino ez gara bizirik gelditzen. Ez dugu deus jan-edan istripua gertatu eta brankako konpartimentuetara biltzeko agindua jaso genuenetik. Kanpoko zaratarik ez.

Larrialdietako bateriei esker lanpara bat dugu piztuta eta argi motelak uzten didan bitartean idazten jarraituko dut paper honetan. Istripua gertatu zenetik hirurogeita hamabi ordu pasa dira; gu aurkitzeko eta onik ateratzeko aukera gero eta urriagoak dira. Honezkero, denak hilik behar dute, gu izan ezik. Gu oxigeno-nahastura honekin gehienez beste hamabi edo hamalau ordu gehiago bizi gaitezke.

Torpedoen inguruko konpartimentuetan oxigeno botilak egon badira, zazpigarrenean behintzat, seguru. Gure konpartimentuaren ateska zabaltzeko eta ondoko konpartimentuetatik zazpigarrenera joateko agindu diot Yuri Nikolaievitxi, baina ez du nire agindua bete zeren zortzigarren, bederatzigarren eta ondoko beste konpartimenduak urez betetzear omen daude. Kargu hartu diot eta arau-hauste larritzat jo daitekeela jakinarazten diot. Hortaz, idatzita jasota gera dadin eta dagozkion ondorioak izan ditzan idatziz jaso dut hau guztiau. Tamalez, ez dut arauzko pistola nire agindua betearazteko.


10:30

Duela ordubete Yuri Nikolaievitxek zerbait entzun omen du ateskaren beste aldean. Esan eta esan egin du benetan zerbait entzun duela. Yuri Nikolaievitx tematu da eta errespetu falta nabariak egin ditu. Burutik eginda dago. Armategiko arauzko pistola hartu izan banu, erabil nezake.

Larrialdietako baterien indarra ahulduz doan heinean, lanpararen argia gero eta motelagoa da. Nekez ikusten dut nigandik hiru metrora dagoen Alexandr Vasilievitx; lasai dago, antza. Susmatzen dut berak ere badakiela laguntza taldeak ez direla garaiz iritsiko ehun metroko sakonera honetarino.

Yuri Nikolaievitxek lehengo lepotik burua. Alexandr Vasilievitxek neurriak hartu behar izan ditu isilarazteko eta Yuri Nikolaievitx isildu da.


11:30

Jadanik ez dut Alexandr Vasilievitx ia-ia ikusten. Argia gero eta motelagoa da. Yuri Nikolaievitx txokoan sumatzen dut, oraindik bizirik. Hirurok biziz gero, sei ordu baizik ez zaigu gelditzen, nire kalkuluen arabera.

Hots karrankaria entzuten ari naiz. Ura sartzen hasi da Yuri Nikolaievitxek konpartimentuaren atexka zabaldu dueneko seinale.


Horiek dira, beraz, Ivan Sergeievitx Belinski lotinantaren azken hitzak. Espero izatekoa da kaiera militar horretako beste orriak noizbait irakurtzeko aukera izanen dugula, beste hamar urte igaro gabe.

2010-08-12

"Kanikosen" fenomenoa


Kanikosen eleberri labur bat da, Takiji Kobayashi idazlearena. Ozenki errepikatzen baduzu "kanikosen, kanikosen, kanikosen", onomatopeia horrek eramanen zaitu arrantza-ontzi japoniar batera, duela laurogei urte karramarroak biltzen zituen arrantza-ontzi japoniar batera, eta Errusia eta Japoniaren arteko itsaso hotzera eginen duzu jauzi, arrantzale, galdatzaile eta marinelen artera:"Infernura goaz". Horrela hasten da eleberri labur hau. Hakko Maru aranntza-ontzian egonen zara, Asakawa ugazabaren ankerkerien lekuko.

Langileen zapalkuntza gordinaren erakusgarri, arin eta azkar -bi arratsaldetan- irakur daitekeen eleberri honek sekulako arrakasta izan du azken urteotan Japonian, batez ere, gazteengan: fenomeno oso bat da. Argitaratu zenean, 1929an, arrakastatsua izan zen eta, egun, Japoniako literatura klasiko bat da. Luzemetraia bat ere egin zen berrogeita hamargarren hamarkadan. Baina, batez ere orain, krisi garaian, berpiztu da "Kanikosen fenomenoa" eta azken bi urteotan Kanikosen eleberriaren 1.600.000 ale saldu dira Japonian. Gainera, beste luzemetraia bat, remake bat egin dute, baita manga bat ere.

Arrakasta horren haritik argitaratu dute gaztelaniaz duela sei hilabete eskas Ático de los libros argitaletxean... Ederra litzateke euskaraz irakurri ahal izatea liburu hau, fenomeno honetatik at ez gelditzeko, eta, batez ere, Takiji Kobayashi ekartzeagatik euskal letreetara, Yukio Mishima, Yasunari Kabawata eta Haruki Murakami ekarriak izan diren gisara.

Takiji Kobayashi egilearen inguruan ezin aipatu gabe utzi garesti ordaindu zuela bere engaiamendua: behin baino gehiagotan atxilotu zuten, Japoniako Idazleen Elkarteko idazkaria izanik ere. Errepresioaren hatzaparretatik ihes egin nahian, 1932an, ezizen bat baliatu behar izan zuen argitaratzen jarraitzeko. Tamalez, langileen mugimenduan infiltratutako sator batek salatua, 1933ko otsailaren 20an atxilo hartu, jipoitu, eta bortizki torturatu zuten. Biharamunean hil zen, hogeita bederatzi urte zituelarik.