2009-01-31

.eus

Euskaraz mintzo ez dena ez da euskalduna; baliteke baskoa izatea, baina erdaraz mintzo dena ez da euskalduna, euskara-duna edo euskaldun pasiboa izanik ere.

Arbasoek esana: "Txoria lumatik ezagun da; gizakia mintzotik."

Eta Interneten, orobat, domeinutik.

Horretarako, zure minutu bat behar da.
Minutu bat baino ez.
Minutu bat baino ez dizut ebatsiko.
Minutu bat baino ez dizut ebatsiko zure atxikimendua eman dezazun.


Horren harira otsailaren 4an, Iratxe Esnaolarekin, PUNTUEUS elkarteko kidearekin, elkarrizketa digitala antolatu du BERRIA egunkariak...

Batzuk izena eman dugu dagoeneko. Zeren zain zaude zu? Minutu bat baino ez...


2009-01-29

Harri, murri, zapero

Atzo gure alabaren urtebetetzea izan zen; honezkero, zortzi urte bete ditu gure poxpolinak... D eredura joaten diren beste ume batzuekin elkartu eta kantuan hasi zen urtebetetze festan. Eder-ederra iruditu zitzaidan erdi ahantzia nuen abesti hori; horregatik, semeari paper batean idazteko eskatu nion, berriz ez ahazteko.
Hauxe da idatzi zuena:

"Harri, murri, zapero
bero bero bero
haurrak egin euskaraz
orain eta gero"


Dagoen-dagoenetan idatzi zuen. Urtebetetze-askaria bukatutakoan, paper zatia poltsikoan gelditu zen. Gero, poltsikoan haztatu eta papera irakurri nuenean, ohartu nintzen zer garrantzia izan dezakeen koma madarikatu batek, ez baita berdin esatea:

Haurrak, egin euskaraz.
Haurrak egin, euskaraz.


Ez, ez da berdin... Bai, badakit zer ari zareten pentsatzen: obsesionatuta nagoela. Zer nahi duzue, bada! Nork bere zoroak bizi ditu. Izan ere, nire blogean ez baditut nire harrikada hauek idazten, non idatziko ditut? Puntuazioa, gainera, blog honetan behin eta berriz atera den kontua da...

2009-01-26

Ilargi-harria: literaturaren harribitxia

Wilkie Collins-en The Moonstone klasikoa euskaratu du duela gutxi Antton Olanok. Literatura Unibertsala bildumaren 139. liburua da. Liburua baino, liburukotea; izan ere, 748 orrialde ditu Ilargi-harriak. Eta esaten badizuet luzea bezain ona dela, burutik jota nagoela pentsa lezake baten batek... Ilargiak jota nago, ilargi-harriak jota, zehatz idazteko... Egiatan, ene uste apalean, literaturaren harribitxia.

Gazte eta berde nintzela, institutuan, Toño Muro izeneko irakasle batek irakurtzeko agindu zigun: La piedra lunar irakurri nuen gustura, erdaraz, artean erdaldun peto-petoa nintzen-eta... Kontua da La piedra lunar delakoak haluzinatuta utzi ninduela: Gabriel Betteredge zaharraren hizkuntz erregistroak txunditu ninduen; Clack andereñoaren kristautasun esperpentikoarekin barrez lehertu nintzen; Ezra Jennings opiozaleak harritu ninduen, are gehiago ikasi nuenean Wilkie Collins egilearen alter egoa zela... Gazte garai berde horretatik liburu gutxik markatu naute Ilargi-harriak bezainbeste.

Horregatik udazkenean liburu-denda batean euskaraz ikusi nuenean, sartu eta erosi egin nuen. Orduan ez nuen astirik irakurtzeko, eta oporretan irakurri nuen. 748 orrialde, lagunok; eta ez naiz aspertu.

Berrikusitako argitalpenaren hitzaurrean Wilkie Collinsek ohar bat erantsi zuen:

"[...] Bi oinazealdien bitartean, minaren noizbehinkako barealdietan, ohetik bertatik diktatu nuen irakurleen artean gero harrera beroena izan omen duen Ilargi-harriaren zatia: Clack andereñoaren kontakizuna. Horretarako egin behar izan nuen sakrifizio fisikoaz ez dut jardungo. Nik zeregin (ezin saihestuzko) horretan aritzeak nire buruari eman zion lasaitasun zorionekoa baino ez dut gogoan orain. Artea, zeina nire bizitzaren harrotasun eta plazera izan baitzen betidanik, haren saririk nagusiena eta garrantzitsuena bihurtua zen, orain inoiz baino gehiago. (15. or.)"

Wilkie Collins-ek erreuma-atakeak jasan behar izan zituen... eta opioa izan zuen aringarri; ederki ezagutzen zuen droga hori, nobela honetan horrenbeste garrantzia duen droga.

Nobelaren planteamendua bitxia da: "[...] Begien bistako egia horretatik abiatua, Ilargi-harriaren istorioa denon artean txandaka idaztea da gure asmoa, norberaren esperientzia iristen den punturaino, ez gehiago."

Nobela honetan duzu Sherlock Holmes pertsonaiaren aitzindaria: Cuff sarjentua. Lehenagokoa da Wilkie Collinsen pertsonaia; antza, Sir Arthur Conan Doyle-k Collins-en nobelatik hartu zuen detektibe argiaren prototipoa... Blog honetan Sherlock Holmes biziki maite dudala erakutsi dut, baina -nori berea da gizalegea- Wilkie Collins-i zor diogu detektibe arketipiko horren aitatasuna.

Bai, horrenbeste zor zaio Wilkie Collins-en maisu-lan honi, eta espero dut oraingo liburu honi esker euskal jendeak preziatzea Ilargi-harria harribitxia.

Eta beste harribitxi bat: itzultzailearen lana. Euskarara dotore itzuli du itzultzaileak, gozada bat izan da liburu hau irakurtzea. Zorionak leitzar horri!

Kezka bat baizik ez dut liburu honen inguruan:

Ikusi 186. orrian:
"Gela uztera nindoala, etxekoandreari sarjentuaren mezua eramateko, hara non entzuten dudan Franklin jauna galdera bat egiten sarjentuari, eta hantxe gelditu nintzen ni, ateko atalasean, sarjentuaren erantzunari adi."

Eta hurrengo pasartea:

"Gelatik irtetera nindoala, etxekoandreari sarjentuaren mezua eramateko, hara non entzuten dudan Franklin jauna galdera bat egiten sarjentuari, eta ateko atalasean bertan gelditu nintzen bat-batean, sarjentuaren erantzunari adi."

Antza, itzultzaileak bi proba egin zituen paragrafo bat itzultzeko... bat ezabatu ez, eta horrela joan zen, bi pasarteekin. Itxura batean, zuzentzailea ez da sobera fin ibili... Liburukotea dela, oso potoloa dela? Horrek ez du kontua zuritzen, zeren ez da akats bakarra izan; ikusi 293. orrian "Nik inoiz pentsa nezakeen baino" esaldia errepikatuta dago. Berriz ere, aurrekoaren antzera gertatu delakoan nago.

Zer nahi duzu nik esatea? Ni ez naiz zuzentzailea, eta ez dut zalantzan jartzen inoren gaitasuna... Ni ez nintzateke gauza izanen liburukote hori zuzentzeko... baina pena eman dit, horrelako harribitxi batean, dir-dir egin lezakeen liburu batean, horrelako akatsak topatzeak... Zeren aurreko bi horiek ez dira bakarrak: "Eta azkenean , hor hasten gara, mihiseak margoz hondatzen, etxea goitik behera kirasteraino..." (99. orrian) Berriro ere errepikatutako zati eder bat... Akats horiek ez dute kirasten, ez dute itzaltzen ilargi-harriaren distira... baina pixka bat iluntzen dute harri-bitxia.

Inoiz bigarren argitalpen bat eginen balitz, zuzendu beharko lituzketen zatiak dira ezen, nolanahi ere, Ilargi-harria, harribitxi bat da, zinez.

Ea inor animatzen den euskaratzen Wilkie Collins-en The Woman in White.

2009-01-24

Berriozarren ere, Palestinaren alde



Estatu terrorista batek, bere burua zuritzeko, ebazten du nor den eta nor ez den terrorista: gorrotoa erein eta aitzakiak eraikitzen ditu.

Itxura guztien arabera, Gaza-ko oraingo hilkintza honen eraginez, terroristak hil ordez, terroristak biderkatuko dira.

Hitzok ez dira nireak, Eduardo Galeano idazle uruguaiarrenak baizik.

1948tik palestinarrak umilazio iraunkorrera kondenatuta bizi dira. Arnasa hartzeko ere baimena behar dute palestinarrek: aberria, lurrak, ura, askatasuna... den-dena galdu dute. Agintariak aukeratzeko eskubidea ere galdu dute: behar ez zenari botoa eman diotenean, zigorra jaso dute. Gazak jaso du zigorra. 2006ko hauteskundeak Hamas-ek argi eta garbi irabazi zituenetik, Gaza ihesbiderik gabeko sagu-zulo bihurtu zen.

Demokrazia luxu bat da, denok merezi ez dugun luxua, ez Palestinan, ez Euskal Herrian, eta Gazako triskantzaren harira mundu kapitalistaren hipokresia ageri-agerikoa da.

Beste hainbat kontutan gertatzen den gisara, diskurtso hutsalak, azalpen arranditsuak eta jarrera epelak lagungarri zaizkio Estatu sionistari inolako zigorrik jaso ez dezan. Europa zaharreko agintariek tipula malkoak isurtzen dituztelarik, eskuak pozez igurzten dituzte, Gaza berreraikitzeko negozioa buruan dutela.

Horren adierazgarri duzue Espainiako Gobernuaren jokamolde hipokrita: hitzez palestinarren alde agertuta ere, ekintzez Israelgo Armada hornitzen du. Izan ere, Madrilek Tel Aviv-i 2007an lau milioi euroko armak saldu zizkion. Zenbat palestinar hil dituzte Made in Spain arma horiek?

2009-01-09

Jose Ramon Aranguren in memoriam


Gaur goizean erraustu dute Jose Ramon Aranguren zena. Azken agurra ederra eta hunkigarria izan da. Duela hogei urte baino gehiagoko oroitzapenek bete dute nire gogoa. Garai hartan Ezker Abertzalean harekin lanean aritzeko pribilegioa izan nuen. Oroitzapen lausoak dira batzuk; bestetzuk, ordea, bizi-biziak.

“Apaiza” deitzen genion, gure Jose Ramoni, destaina eta laidorik gabe baina; izan ere, amultsua zen Jose Ramon bera baino askoz ere gazteago ginenokin. Ordurako jada eskarmentu handiko gizona, ekarpen maila handiko militantea... Asko ikasi nuen nik bilera horietan, batez ere, eta nehor gutxietsi gabe, Jose Ramonengandik. Ideiak irmo eta, halaber, egonarri handiarekin defenditzeko burkidea genuen.


Gogoan daukat, bizi-bizi eduki ere, HASIren hirugarren kongresu historikotik bueltan, Zestoarik autoz gentozelarik. Oso kongresu gogorra izan zen, zinez latza, batez ere ur handi horietan sartu berri ginen eta igerian doi-doi genekienontzat. Itolarria giroan eta itolarria autoan: krisia eta zatiketa airean zegoen. Eta giro etsigarri horretan, Jose Ramonek adierazi ziguna: “Orain ekaitzaren erdian gaude, eta denok gaude jota; baina ekaitza bat baizik ez da izango Nazio Askapenerako Euskal Mugimenduaren historian.” Eta hala izan zen.



Jose Ramon Aranguren joan zaigu, baina haren irmotasunaren eta egonarriaren eredua utzi digu joan aitzin.

2009-01-06

Kanelaren eraginez



Errege eguneko bazkarian kanela izan da protagonista. Kanela, izatez, afrodisiakoa omen da eta, baten bat jo ta su ibili da bazkari osoan kanelaren haritik tiraka eta tiraka... Eskerrak argazki-kamera bat esku-eskura genuela, une gogoangarri horren lekuko.

2009-01-04

Errege Magoak ez dira batere majoak


Errege Magoak ez dira batere majoak. Iaz, gainera, euren sekretua asmatu genuen blog honetan bertan. Gabonetan eta egun hauetan agerian gelditu da zein den Eguberri kapitalistaren Jainkoa: Gasta Claus! Duela gutxi beste post bat idatzi nuen pertsonaia hünkigarri honetaz. Hau bai dela majoa! Coca-Cola-ren tresna, kapitalismo basatiaren paradigma, gorritik duen bakarra Coca-Cola-ren beraren kolore gorria izanik.

Ez! Ez dezagun horretaz hitz egin! Ez dezagun zapuztu Eguberrietako giro idilikoa... Ez ekarri hizpidera bakarrik Hego Euskal Herrian 100 lagun baino gehiago hil direla bukatu berri den 2008 urtean lan istripuetan. Ez esan azken hamarkadako langabezi-datu okerrenak 2008koak izan direla. Ez gogorarazi azken urte luzeotan etekin ekonomiko itzelak pilatu dituzten enpresa horiek beraiek sekulako garbiketak egiteko eta behin-behineko langileak kaleratzeko ari direla aprobetxatzen krisiaren aitzakiatan. Ez, ez dezagun horretaz hitz egin.

Orain politikoki polita izan behar zara, patronala kritikatzea ez dago ongi ikusita, denok super guay garen garaiotan... Zakurraren putza! Utikan hipokresiak! Krisia sortu duten kapitalistek ordain dezatela; bankariek eta politikari ustelek ordain dezatela, larrutik ordain dezatela! –esateko modu bat da, jakina!-

Hori bai! Nafarroaren urrezko domina enpresarioei, UGTri eta CCOOkoei... Lehen, "Policías para qué, si tenemos a UGT" oihua ez zitzaidan gustatzen: pasada bat iruditzen zitzaidan... Pasada, pasada... denbora pasa da, eta denborak guztiok jartzen gaitu behar den lekuan... Urrezko domina hori, kapitalari eginiko lan zikinaren ordainetan opari.

Muhammad Yunus mikro-kredituen asmatzaile eta Nobel saridunak esan berri du: "Krisiaren erantzuleak golfean ari dira jokatzen orain". Ez dakit garaiz nabilenetz, baina agian Errege Magoei eskatuko diet golfean aritzeko makila on bat, baina ez preseski golfean aritzeko...

2009-01-03

Opari bat


Gaur urteak bete ditut. Zenbat? Nahi baino gehiago, jakina! Goian ikusgai duzue semeak oparitu didan marrazkia... Zeinek eska zezakeen opari hoberik?

Lagun jator batek igorri didan SMS batean hauxe idatzi dit: "Urte bat gutxiago jubilatzeko. Zorionak, agure!"
Eskerrak kintoak garen...

2009-01-01

Ur goiena, ur barrena




Ur goiena, ur barrena
urte berri ona
urte berri egun ona

baita guk ere umore ona.

Etxe honetan sar dadila
bakearekin osasuna
onarekin ondasuna
urte berri egun ona.






Etxarriko lagun batek bart igorri zidan mezu bat ekarri dut bere horretan blog honetara. Sakanan ez ezik, Berriozarren ere urteko lehenengo egunean batzuk badugu auzo zaharrera igo eta zorrokatik ura edateko ohitura. Ur berriak bizkortzeko eta indartzeko ahalmena duenez, gaur ere familiako guztiok igo gara azken urteetan egin dugun gisara.

Gainera, goiz eder honetan, ez gara bakarrak izan. Lagun batekin baino gehiagorekin topatu gara menditik bueltan zetozela: izan ere, beste batzuek Ezkabako tontorreraino igotzen dira urteroko lehenbiziko egunean...

Nolanahi den ere, Ezkabako Talaia honetatik, urte barrigon! Uuupps! Erran nahi baita... urte berri on!
On egin diezazula janak eta kalterik ez edanak.