Hiru miru Saharara doaz

 

Hiru Miru ipuin ilustratua Denonartean argitaletxearen eskutik atera zen duela urte batzuk, eta orduan argitaletxe horretako Unai editoreak —eta hala ere lagunak— Yolanda Arrieta Malaxetxebarriaren liburutto atera berri bat eman zidan irakur nezan, Aho bete amets, ahozko haur poesiaren aldeko aldarri guztiz gomendagarri bat. 

Liburu labur baina ezin interesgarriago honen hasierak badakar nik hainbeste miresten dudan Eduardo Galeanoren pasarte bat: “Nazio batuen Erakundeak 1948an onarturiko eskubideen artean ez omen da ageri amets egiteko eskubidea, baina —Galeanok argi daukanez—, hargatik ez balitz, gainontzeko guztiak egarriz itoko lirateke.”

Orobat, Yolanda Arrieta idazle bizkaitarrak diosku amets hitzak hiru esanahi biltzen dituela bere baitan: bat, lotan gaudelarik bizi izandako gertaera-bizipen-esperientzia sentsoriala —amets egin dut—; bi, asmo edo ilusio batekin loturikoa —handia idazle izatearekin egiten dut amets—; hiru, desioa edo nahia —umea zoriontsu izatea da gure ametsa—.

Denonartean argitaletxeko editoreak Yolandaren liburua eman zidanean opari, Hiru Miru Sahararako bidean jarri zuela esan liteke. Zergatik ez jarri Hiru miru Sahararako bidean, beste hegazti baten laguntzarekin, Bubisher proiektuaren bidez? Hona hor, beraz, arabieraz eta gaztelaniaz jarri beharra.

Alde batetik,  Agoitzen bizi den Sidahmed Mohamed sahararrak egindako itzulpenari esker, arabieraz irakur dezaten hemen sortutako istorio bat, Bubisher proiektuari esker hango kabietara joan daitezen hegan Hiru Miru; bada gure modu xumea jakin dezaten ez ditugu atzentzen, ez atzo, ez gaur, ez bihar.

Beste aldetik gaztelaniaz, Koro Azkonak egindako itzulpena, hango bigarren hizkuntza ere badelako eta Espainiako Estatuak baduelako erantzukizun handia, saihestu ezinezko erantzukizuna, hango egoerarekin,

Lehen esan bezala, Yolanda Arrieta idazle bizkaitarrak diosku amets hitzak hiru esanahi biltzen dituela. Lehenik, nik ere amets egiten dut Saharako errefuxiatu kanpamentuetan bizi diren Balalekin, Jnatharekin, Mouludekin, Habdalarekin, bost urtez udako oporraldia gure etxean eman duen Galia neskatoaren familia osoarekin eta han egon nintzenean ezagutu nituen saharar guztiekin. Bigarrenik, nik Sahara libre izatearekin egiten dudalako amets. Hirugarrenik, munduan zehar barreiatuta dauden saharar guztiak Mendebaldeko Saharara, euren lurraldera itzuli ahal izatea nire nahia, nire desioa delako.

Udak gure etxean eman dituen Galia neskatila sahararra Oporraldia Bakean programari esker hartu genuen. Esperientzia zoragarria izan da eta, dudarik ez dut, askoz gehiago eman digu guk eman dioguna baino, askoz gehiago ekarri digu guk hara eramandakoa baino. Gure alaba sahararrak badaki bi familia dituela: berea, Aaiungo errefuxiatu kanpamentuko Dechera-n bizi dena; eta gurea, harena ere badena, Euskal Herrikoa, eta hemen ez du Jnatha, baina badu Maite; ez du Balal, baina ni nauka; ez du Moulud, baina badu Uxue; eta du Habdala, baina badu Unai.

Unai, seme nagusia, Hiru Miru ipuinaren protagonista da; irudietan agertzen dena Unai semea da, aurpegia —nahita— erakusten ez den arren. Istorio xaloa da, umeei eta gazteei begira idatzia, based in true facts edo benetako gertaeretan oinarritua, eta Hiru Miru du izenburua, baina bi agertzen dira azalean... Hirugarren mirua nor den asmatzeko, irakurri egin behar da.

Eduardo Galeanoren testu batekin hasi eta nik euskarara ekarritako beste batekin amaitu, sahararrei buruzko Hodeien seme-alabak testu ezagun bat: “Sahararrek euren buruari Hodeien seme-alabak deritze, beti euriari jarraitzen diotelako; euriari ez ezik, sahararrek justiziari ere jarraitzen diote: justizia, ura basamortuan bezain zaila aurkitzen”.