Barcinari, opari goxoa

Okzitaniako Tolosan gertatu da gaur arratsaldean. Abiadura Handiko Trenaren aurkako Mugitu izeneko taldekideek ekintza ikusgarria egin dute. Nafarroako Parlamentuan, BILDUkoek izan ezik, berehala arbuiatu dute "erasoa".  Bitxia da ikustea klase politikoa zeinen azkar ateratzen den erantzuten jendeari azaltzeko zer pentsatu behar duen horrelakoetan.

Alta, niri guztiz deitoragarria eta arbuiagarria iruditzen zait Yolanda Barcina andereak oraindik itzuli ez izana gainsaritan patrikaratutako 140.000 euro horiek.

Orobat, guztiz deitoragarria eta arbuiagarria gaur eguerdian foruzainek eta polizia espainolek oldartzea ikasle gazteen aurka: aspaldiko partez, pilotakadak eta beldurra nagusi Iruñeko Alde Zaharrean... Eta 16 urteko gazte bat atxilotua. Baina poliziena ez omen da "biolentzia". 

Baina telebistan Patxi Lopezek ez al du esaten biolentziaren garaia bukatu dela?

Xahoren itzala

Hilaren 10ean Agosti Xaho sortu zeneko berrehun urte beteko dira. Bigarren mendeurrena parada ezin ederragoa dugu Atharratzen sortutako Xahoren izana eta izena plazaratzeko eta ezagutarazteko.

EIEren eskutik, atzo eta herenegun bi eguneko jardunaldia egin zen Donostian, Koldo Mitxelena Kulturunean. 

Fermin Arkotxa, Patri Urkizu eta EIEko lehendakari Ander Iturriotzekin

Iñaki Egañak, 2010eko maiatzaren 9an, BERRIAren gehigarri batean argitaratutako artikulua ekarri nahi dut gogora. BERRIAren igandeko gehigarrian argitaraturiko artikuluak “Ameslariak” zuen izenburua eta bertan gaur hona ekarri gaituen Agosti Xaho aipatzen zen, Xaho ameslaria. Erromantizismoaren garaian ingelesek Lord Byron zuten; Italiarrek, Giuseppe Garibaldi; uruguaiarrek, José Artigas. Alta, estaturik gabeko populua da gurea eta, horregatik, gure Xahok ez du jaso ez Byronek, ez Garibaldik, ez Artigasek jaso duten oihartzuna. Herriaren ametsak, boteretsuen amesgaiztoak. 

Karl Marxek Manifest der Kommunistischen Partei liburu mugarrian aldarrikatzen zuen: “Mamu bat dabil Europan barrena... komunismoaren mamua”. Hori izan zen 1848an. Urte horretan beran, Europako herririk zaharrenean, Xahok aldarrikatzen zuen: “Gora Euskal Errepublika!” Ameslari, bidegile eta, batez ere, aitzindaria: Koldo Izagirrek Autopsiarako frogak liburuan kontatzen duenez, Xahok eta Abadiak “Zazpiak uskal Herrietako Euskalduner” eskaini zieten beren gramatika... 1836an!

Zertaz eta nortaz ari garen ikusteko eta hobeki ikasteko bi egunotan adituak izan ditugu mintzalari, nik baino askoz gehiago dakitenak: Fermin Arkotxa baxenafarra; Patri Urkizu gipuzkoarra, Fermintxo Sanchez Agurrruza nafarra, Kepa Altonaga bizkaitarra...

Xahoren bizitzaz, eta Xahoren obraz mintzatzeko izan dira, hurrenez hurren: Fermin Arkotxa baigorriarra, Xahori buruzko tesia egiten ari dena eta Claude Larronde-ren hitzetan “Munduan Agosti Xaho hobekien ezagutzen duen pertsona”; eta Patri Urkizu, Agosti Chahoren bizitza eta idazlanak liburuari esker, 1991n, Euskaltzaindiaren Mikel Zarate saria lortu zuena, eta Agosti Chahoren kantutegia izeneko liburua argitaratu zuena, Susaren eskutik duela bortz urte. 

Atzo mahai-inguru interesgarria izan dugu, EHUko irakasle eta idazle den Kepa Altonagaren gidaritzapean: Xaho XXI. Mendean izenburukoa, Fermin Arkotxarekin eta Fermintxo Sánchez Agurruzarekin. Eta, last but not least, Aitor Txarterinak sortutako kamishibai bat, Xahoren Aitorren elezaharrean oinarritua, jardunaldia biribiltzeko.

Bi egun, aski trinkoak,  baina zinez interesgarriak, Xahoren itzala argitzen laguntzeko. Zorionez ez da izan eta ez da izanen Xahoren inguruan antolaturiko bakarra: Hendaiako Abadia gazteluan Xabier Zabaltzaren eskutik, Xahoren biografia euskaraz, gaztelaniaz eta frantsesez, Bidegileak bildumaren barruan aterea. Bertzalde, heldu den larunbatean, Eusko Ikaskuntzak Baionako Euskal Museoan bertze jardunaldi bat eginen du. Izan bitez ekimen guztiak ongi etorriak, Xahoren itzala luzatzeko balioko badute.

Azeri nobleaz

Azeri noblea eleberriaz mintzatu naiz Berriozar Irratian gaur, Berrion magazinean eskaintzen den Literatur Txokoa tartean.

 

Onintza, protagonista, bere bidearen bila dabil bizitzan, eta lagun batekin batera artzain zahar batengana joanak, hortzak eta kakagura tarteko, agure bitxiak “txori ona”, zoriona, erakusten die. Bi animalia agertzen dira Onintzaren bizitzan: arranoa eta azeria; Agustin, unibertsitario sendokote bat, batetik; eta Iker, txikitako amodio galdua, bestetik. Zein da arranoa? Zein, azeria? Hor dago gakoa.

Fernando Morillok ongi garatu du horrela planteatutako istorio hori, eta gazte hizkera sinesgarria garatu du, hitano erregistro ezberdinak eta hitz gorri sinesgarriak baliatu dituelarik. Noizbait sartu badu ere neskato baten ahotan oso sinesgarria ez litzatekeen zerbait, trikimailu bat erabilita ederki sartzen du: “Ba al dakizu nola esango lukeen gure amamak? Zama bat nahi ez mandoari, bi zama”

Hizkuntza zaindu du, beraz, lantzean behin gaitza izanik ere sinestea pertsonaia berak bi esaldiok esan ditzakeenik:

Alde batetik, “Tira, hasteko, zuk ez pentsatu horrek zer nahiko duen. Ispiluari begira eta zuzenean galdetu zure islari”. Bestetik, “Nola jaten da hori?”. 

Halere, arin eta azkar irakurtzen den nobela lortu du, eta, ustez aske gelditutako hari zenbait, ederki txirikordatzen ditu azken ataletan: horra hor, adibidez, agurearen agertze berantiarra nobela bukatzeko gutxi falta delarik, eskumuturrekoarena…

Idazle ofizioa ederki ikasi du eta garapen narratiboan asmatu du oso luzea zatekeen pasadizoa, bi mutilen arteko lehia piraguetan, a posteriori kontatuta. Hartara, nobela ez da astuna egiten. Egin duen bukaera erdi-ireki horrekin ere asmatuko duelakoan nago; happy end erraz batek hondatuko zukeen nobela, ene irudikoz.

Labur esanda. Ongi biribildutako lana, 15-16 urteko neskentzat oso aproposa. Ongi funtzionatuko duen ala ez? “Patuak eta gogoak esango din.”