Edozein haritzi ez darion ezkurra

Supazter txokoan ipuinak kontatzeko eta entzuteko parada paregabeaz landara, bada liburuak irakurtzeko aukera ederra. Durangoko azokan asko sustatu den liburu bat irakurri berri dut supazterrean: Pijama marradunaz jantzitako mutikoa. John Boyne gazte irlandarraren The boy in the striped pyjamas arrakastatsua, euskaratu berria.

John Boyne-ren nobela hau ongi irakurtzen den liburu horietako bat dela, ezinbesteko baldintza best seller bihurtzeko, bihurtu den gisan. Eleberri osoan behean kopiatu dudan paragrafoa izan liteke salbuespen bakarra, 164. orriko hau:

“Lehenik eta behin, aipatzekoa zen lotinantak ez zuela sekula irribarrerik egiten, eta burgoi begiratzen ziola beti hurkoari, nor noiz nola izorratuko, nornahi senipartekotik kentzeko eskubidea izango balu bezala.”

Ongi eta gustura irakurtzen den liburua, arkitekturaren aldetik klasikoa, 20 ataletan banatua; hasierako ataletan ezer gertatzen ez diren horietan. Agian gehiegitxo luzatzen da, eta agian berrogeita hamar orri gutxiagorekin hobeki egon zitekeen eleberria da. Egileak aitortu zuen gazteentzat ez ezik, helduentzat ere nobela bat zela eta beste hizkuntzetan gazteentzat zein helduentzako sailetan saldu da, ederki saldu ere.

Koherentzia akats txiki bakarra -ustez- kausitu dut, despiste bat- edo ni ote naiz despistatua?-: “Brunok egunero galdetzen zion Shmueli ea utziko zion burdin sarearen azpitik lau hankan igarotzen, hartara elkarrekin jolastu ahal izateko hesiaz bestaldean, baina Brunok (sic) ezetz erantzuten zion egunero, hura ez zela burutazio” Bestalde, paragrafo horretan ematen digun zantzu on bat, gertatuko denaren zantzua… eta liburua gero eta hobeki doa, gero eta hobe, gero eta hobe… bukaera arte.

Zalantza esistentzial bat liburu honekiko. Sinesgarria al da istorioa? Baietz erantzunez gero, gozatuko dugun liburua da eta, ondorioz, esango dugu liburu hau dela “ez nonahi aurki daitezkeen horietakoa; aitaren esanetan, edozein haritzi ez darion ezkurra.” Baina… sinesgarria al da horrelako ume aberats batek onartzea alproja zikin baten adiskidantza? Brunoren Amak “Laztana” deitzen dionean lotinat gorrotagarriari… umeak ez du ezer sumatzen? Gauza bat da “asexuado” garaian izatea eta beste bat da tontoa izatea. Bruno ez da tontoa, ez horixe:

“Agur esan beharko diezu lagunei aurrerantzean –esan zuen amak-. Baina lasai, berriro ere ikusiko dituzu –eta noizbait, zaude ziur, eta arren, ez eten hitza amari, hizketan ari dela -erantsi zuen, zeren eta berri bitxiak eta mingarriak baziren ere, Brunok ez baitzituen zertan urratu irakatsi zizkioten adeitasun-arauak.”

Idazle ofizioa bereganatu duen eta detaile onak ikasiak dituen gazte dugu -detaile literario ugarirekin: Ausbiz; Erremeriorik Gabeko Kasuarena –oso pertsonaia erreala-, edo 11. atala 11. garrena izatea -FIERAren flashback horrena- eta ez lehen atala…

Horiek guztiak kontuan hartuta -eta nik idazlearekiko agiria sinatu nuenez- sinesgarritasuna emate aldera, ados nago edozein haritzi ez darion hezurra dela esatean, eta idazle horren beste zerbait irakurtzeko gogoa piztu zaidala aitortzen dut.

Hamaika sari hartu du liburu honekin; ikusteko dago euskal bezeroek nola hartzen duten/ dugun / duzuen / duguten… zeren badakigu, jakin, euskal azokan bestelako aldagaiek ere badutela eraginik… Eta hamaika hizkuntzetan arrakasta lortu duen liburu honek izan dezake sekula arrakasta... -edo ez-, baina arrastatsu izateko loterian boleto asko ditu

Post Scriptum. Trikimailu ona da ez iragartzea kontra azalena zertan datzan eleberria… lortzen baitu lortu nahi zuena, alegia, irakurlearengan interesa piztea; pena ezin dela gehiagotan erabili... ala bai?