Liburu bat aholkatzeko

Gaur goizean, nire lagun batek liburu bat aholkatzeko eskatu dit. Kontua da Ezkabaren magalean dagoen Mendialdea Eskolako irakasle zenbaitek liburu bat oparitu nahi diotela lankide bati, eta duda-mudatan omen zebilen, zalantza-balantza. Esan dezadan -beste metagrama bat baliatuz- zirt-zart egin dudala eta liburu bat proposatu ordez, hiru izen eman dizkiodala, lagunak berak azken erabakia har dezan:

• Batto: Andu Lertxundiren Konpainia Noblean -jadanik- klasiko ederra; testu laburrak, arte-lan ttipi apartak, harribitxiz jositako liburua. Nola eman uda Konpainia noblean ez bada?

• Bida: Raymond Queneau frantsesaren Estilo ariketak, -oraindik dut gogoan Iruñeko Planetariumean egin zen aurkezpen gogoangarri hura- Xabier Olarraren eskutik.

• Eta hirur: Mark Haddon-en Txakurrari gauean gertatutako istripu bitxia, hau ere Xabier Olarrak euskaratua. Liburu hau, gainera, Liburu Gaztea ekimenean saria jaso berri du, asteburu honetako GARA egunkarian irakurri dudanez. Galtzagorri Elkarteko kidea naiz, eta Liburu Gaztea aukeratzeko prozeduran parte hartu dut azken urteotan, beste lagun zenbaitekin batera. DBHko bigarren mailakoentzat aukeratu genuen, baina, egiaren aitortzeko, helduok ere goza dezakegun liburua da.

Gaur goizean, nire lagun horri aholkatu eta gero, liburua berriro eskuratzeko beharra sentitu dut. EIBZren liburutegitik hartu dut, eta etxean ausaz zabaldu dut. Pasarte gogoangarri zenbait berrirakurri dut, adibidez, 151. orrikoa:

"Jendearen garunak, beraz, ordenagailua bezalakoak dira. Eta ez dira bereziak, baizik eta segundo-zatietan konektatzen eta deskonektatzen ibili behar dute pantaila aldatzen den bitartean. Eta ikus ez dezaketen zerbait denez, pentsatzen dute berezia izan behar duela, zeren eta jendeak beti pentsatzen du zerbait berezia dagoela ikusi ezin diren gauzetan, hala nola ilargiaren alde ilunean edo zulo beltz baten beste aldean, edo ilunpetan gauean esnatzen direnean eta beldurturik daudenean.

Jendeak uste du, orobat, ez direla ordenagailuak bezalakoak, zeren berek sentipenak dituzte eta ordenagailuek ez. Baian, zer dira sentipenak? Ez al dira bihar edo datorren urtean gertatuko denaz edo gerta zitekeen baina gertatu ez zenaz irudi bat edukitzea buruko pantailan? Eta, irudi alai bat baldin bada, irribarre egiten dute; tristea bada, berriz, negar."

The curious incident of the Dog in the Night-Time liburuak sari bat baino gehiago zuen lehenagotik, baina horrelako liburuekin beti izaten da zalantza noraino funtzionatuko duen ongi gure euskal mundu txikian. Liburu atera eta handik gutxira, duela urte pare bat, Patxi Zubizarreta preziatuak argitaratu zuen artikulu zoragarri bat liburu horren inguruan, eta aurrekari horiekin irakurri nuen. Eta gozatu nuen.

Liburuko bi orri pasatu eta beste pasarte zoragarri bat, erreproduzitzeko tentaldiari eutsi ezinik:

"Sherlock Holmesek bazuen, eta neurririk gorenena izan ere, bere gogamena bakartzeko ahalmena, nahi zuenean.

Eta horretan ni bezalakoa da, zeren gauza bat benetan interesatzen bazait, matematikako ariketak egitea (...) ez naiz beste ezertaz ohartzen, eta Aita deika ari bazait ere afaltzera joateko, nik ez dut ezertxo ere entzuten. Eta horregatik naiz oso ona xake-jokoan, nire gogamena nahi dudanean bakartzen baitut eta taulan kontzentratzen bainaiz eta handik pixka batean nirekin jokoan ari den pertsonak kontzentrazioa galtzen du eta sudurra hazkatzen hasten da edo leihotik kanpora begiratzen, eta huts egiten du eta nik irabazten diot.

Sherlock Holmesen istorio jatorrizkoetan inoiz ez da deskribatzen Sherlock Holmes ehiztari-txanoarekin, argazkietan eta komikietan halako bat beti eramaten duen arren. Ehiztari-txanoa Sidney Paget izeneko gizon batek asmatu zion, hark egin baitzituen lehenbiziko liburuetako irudiak.

Sherlock Holmesen istorio jatorrizkoetan Sherlock Holmesek ez du sekula esaten:

Noski, Watson maitea”. Hori filmetan eta telebistan baizik ez du esaten.

Sherlock Holmes-ena duela gutxi entzun genuen Fernando Rey-ren ahotik, baina beste modu berezi batez kontatzen du liburuko protagonistak, Christopherrek: polisindetona -"eta" juntagailuaren erabilera obsesiboa- maiz erabiltzen du egileak, eta sinesgarritasun handia erdiesten du:

Eta horrek esan nahi du denbora misterio bat dela, eta ez dela gauza bat ere, eta inork ez du oraindik denbora zehazki zer den asmatu. Eta horregatik denboran galtzen bazara, basamortu batean galtzea bezala da; baina, hori bai, ezin duzu basamortu hori ikusi, zeren ez da gauza bat. Eta horregatik ditut gogoko egutegiak, zeren denboran ez galtzea ziurtatzen baitute.

Zeren, -ez dut hasieratik beretik esan- protagonista berexi xamar da; ene ustez, Asperger sindromea duen mutiko bat da...

Uda honetan liburua irakurri eta, nahi izanez gero, post bat erantsi honi.