Bon, Kensukeren Mundua "Kensukeren erreinua "da. Hala idatzi zuen Michael Morpurgok jatorriz, Kensuke's kingdom. Euskarazko izenburua gaztelaniazko bertsioaren kalko bat baizik ez da. Izan ere, alemanez Kensukes Königreich da, italieraz Il regno di Kensuke eta portugesez O reino de Kensuke. Baina gurean mundua. Euskal Herri mundu txikian, beti behera begira, hegoalderantz, gaztelaniari so... Nik duela hiru urte-edo irakurri nuen El mundu de Kensuke gaztelaniaz, eta gustatu zitzaidan. Orain berriz irakurri dut euskarazkoa eta -izenburuaren auzia gorabehera- txukun euskaratutako liburua iruditu zait, gustura irakurtzen den horietako bat.
Michael Morpurgo idazle britainarrak asko eta ongi idatzi du; duela gutxi -iaz?- haren beste liburu bat -Pacefull soldadua- euskaraz gozatzeko aukera izan genuen.
Michael Morpurgok azaltzen digu haren weborrian nola sortu zen Kensukeren mundua idazteko asmoa, nola aukeratu zituen izenak, noiz idatzi zuen...
[...]”Nabigazio-egunkariari begira nago orain. Papera apur bat zimurtuta eta horituta dago zaharraren zaharrez; nire idazkera, esku honetatik ateratako zirriborroak, ezabatzen hasiat eta higatuta daude zenbait orritan, baina gehientsuena ondo irakur daiteke. Hemendik ateratakoa nabigazio-egunkariko zenbait pasarte baino ez dira.” [...]
Krisiaren ondorioz aita langabezian; itsasontzi baten abiatzen da familia ingeles bat Peggy Sue itsasontzian: aita, ama, mutiko protagonista eta Stella txakurra.
Liburuaren hasierako atalak luzeak egin zaizkit; agian lehenago gaztelaniaz irakurria nuelako, agian zaila baita justifikatzen horrelako erabakirik; aitak berak diosku: “-Ez nau zoro-haizeak jo, aditzen? Aspalditik zebilen nire buruan jiraka, fabrikan lan egin dugun urte luze hauetan guztietan. Eta egia da, denbora luze horretan amets hutsala baino ez da izan agian.” Edonola, harrigarria da nola onartzen duten ideia familiako beste kideek: ”Amak te hurrupa txiki bat hartu zuen eta baiezko keinua egin zuen buruarekin, emeki.”
Bidaian idatzitako kaieraren justifikazioan ere inbertitu behar izan zuen Morpurgok istorioa sinesgarria izate aldera:
Eskoletan ez nintzen bereziki ona idazlanetan. Ez zitzaidan sekula gairik bururatzen, eta ez nuen jakiten nola hasi. Baina Peggy Sue-n erraza zen: koadernoa ireki eta idatzi, ez nuen besterik egin behar. Zeresana sobera nuen beti! Eta hori da kontua. Ohartu nintzen, ordea, ez nuela hitz bakar bat ere idazten. Idatzi ez, esan egiten nuen. Solasean aritzen nintzen buruarekin, besoarekin, hatzekin, arkatzekin, orri zuriarekin. Eta hala oroitzen dut orain, horrenbeste urteren ondoren: orriarekin berriketan aritu izan banintz bezala.
Pasarte hori erabil daiteke “eguneroko” testu motaren justifikazio gisa, gazteekin lantzen den eguneroko bat zer den eta nola idatz daitekeen ederki azaltzen baita. Hori ere luze egin zait... Australiako pasarte hori... Izan ere, 52. orrira arte ez da gertatzen denok espero genuela, alegia, kareletik behera erortzea protagonista; liburuaren herena irakurri behar izan dugu! Irla isolatuan agertzen da eta “benetan sinesten nuen nire eskariak bete egingo zirela, norbaitek entzungo zituela, begiak zabaldu eta Peggy Sue ikusiko nuela olatuen gainean hegan, nire bila. Baina ozeanoak basamortua zirudien, ostertzeko lerro zuzena ez zen inoiz eteten. Etsiak hartuta gelditzen nintzen beti, gogoa ilun, baina ez erabat lur jota. Ez, behintzat, lehendabiziko asteetan.” Robinson Crusoe moderno baten pare, irlan da gure mutila... baina ez dago bakarrik: Kensuke agertzen da, liburuari izenburua ematen dion japoniarra.
Hemen hasi da liburua zinez interesgarria jartzen. Agure japoniarra eta mutilaren arteko hartu-eman horiek tentsioa ematen diote istorioari. Japonierazko hitzak tartekatzen ditu -epilogoa eta gero agertzen da hiztegitxoa lagungarria da oso- eta hortik aurrera istorioa bizkor garatzen da... Ozeano Barean isolaturik gelditu ziren soldadu japoniar zenbaitek urteak eta urteak eman zituzten irla horietan... hori datu historikoa da, eta Michael Morpurgok ederki erabiltzen du, baita Nagasaki-n jaurtitako bonba atomikoaren kontua ere. Parametro horietan garatzen da istorioa, mutikoa eta agurearen arteko istorioa Kensukeren erreinuan... Baina orain ez dut gehiago kontatuko; aski izan bedi esatea istorio ederra dela, bukaera arte ongi kontatua eta epilogo hunkigarri batekin biribildua.
Post scriptum bat lexikoaren inguruko kezka bat plazaratzeko; zertan irabazten du liburuak “xextra” edo “gopor” hitzak erabiliz? Ene ustez, ezertan ez. Ez da gaur goizeko kontua, badakit; izan ere, Guy de Maupassant-ek aspaldi adierazi zuen:"Erabil dezagun zentzu ia ezin atxikizkoa duten izen, aditz, adjektibo gutxiago, baina erabil dezagun esaldi mota gehiago, modu gehiagotan eratuak, senez ebakiak, egokitasun handiko musikaltasun eta erritmoz jantziak. Saia gaitezen estilista bikainak izaten, ezen ez hitz bitxien biltzaile.”
Posts
No comments:
Post a Comment