1938ko ihesaldia gogoan

Hiru kanta

Duela urtebete, ekainaren 20an, Ezkaba mendira jende anitz bildu zen, gotorleku frankista horretan egon, sufritu eta hil zirenei omenaldi internazionalista egitera. Félix Sierra eta Iñaki Alforja-ren Fuerte de San Cristobal - La gran fuga de las cárceles franquistas (Pamiela, 2005) liburu zoragarrian, aipatzen da, besteak beste, ihesaldi gogoangarri horretan 207 lagun hil zituztela frankistek: komunistak, anarkistak, sozialistak, abertzaleak...

Pasa den urtean, ASKAPENAk egindako omenaldian, horiek guztiak gogoan izan genituen. Ezkaba mendi gaineko ekitaldi xumea behar baino beranduago hasi zen, Goardia Zibilak nazioarteko ordezkariak zekartzan autobusa geldiarazi zuelako Zarautzen. Baina egin, ekitaldia egin zen. Hizlari eta bertsolariak labur eta zorrotz aritu ziren baina nire ustez nabarmentzekoa izan zen Irlandako mugimendu errepublikarreko ordezkari bat: kanta bat eman zigun opari. Kitarraz jo zuen "Viva la Quince Brigada". Ingelesezko kanta horretan bereziki aipatzen dira Franco-ren kontra borrokatzera etorritako irlandarrak, Brigadas Internazionales ospetsuen XV. Brigada osatu zutenak; kantak dioen moduan "heroi talde bat, munduko txoko guztietatik etorri ziren itsasuntziz XV. Brigada osatzeko", "egia eta maitasuna deabruaren indarren kontra, anaitasuna faxisten klanaren aurka". Abestian aipatzen dira borrokan hildako irlandar anitz: "Tomy Woods 17 urtekoa, Kordoban hil zena, Na Fianna-rekin -IRAren gazte sailarekin- fusilari eusten ikasi zuena, Dublindik Villa del Riora, Espainiako eguzkipean borrokatu eta hil zen lekura" eta "asko hil ziren, baina bakar batzuk aipatuko ditut soilik: Peter Daly, Charlie Reagan eta Hugh Bonar..."

Abesti hunkigarri hori entzun eta gero, Eusko Gudariak eta Internazionala, azken hori nork bere hizkuntzaz, euskaraz, gaztelaniaz, flandeseraz, irlanderaz, ingelesez, korsikeraz... Ziur naiz Ezkaba mendian hildakoek aditu zituztela hiru kanta horiek. Guk ezker ukabila jaso eta Ezkaba mendian hildakoen bihotz-taupaden oihartzunak aditu genituen.

Gerraren aurkako hitzak Iruñean

Liburuaren Ferian jadanik ohitura bihurtu den emanaldia: Gerraren aurkako hitzak.
Hipocresia infinita taldearen ekimen horretan, gerraren aurkako hitzak, testu laburrak, poemak eta bestelako idazkiak biltzen dira.
Jadanik bost urtez egin den ekitaldi xume horretan, nork bere gustuko testu bat ozenki irakurtzeko parada izaten du; gutxi batzuek propio sortutako testuak ere entzun daitezke.
Jarraian duzue horietako batto:

Etsaien begiak begira.

Bi hilabete lehenago, nekez espero zitezkeen gauzak ikusiak, entzunak eta eginak zituen soldadu britainiar horrek Irak hegoaldeko Maysan probintzian. Horregatik, agian, gauza asko, gauza gehiegi ikusiak, entzunak eta eginak zituelako, atseden hartzea erabaki zuen Warrior blindatuaren kanpoaldean, itzalaren babespean.

Kosovo-n egona zen, baina Balkanetako eguzki zuriak ez zuen zerikusirik Irak-eko basamortuko eguzki horail kiskalgarriarekin. Kaskoa erantzi eta soldaduaren ile ederrak, eguzkia bezain horailak, dir-dir egin zuen basamortuko eguzkiaren azpian; kaskoaren gainean eseri zen, fusila esku-eskura utzita, zer gerta ere.

Agatha Christie-ren “Cat among the pigeons” Katua usategian izeneko nobela zakutotik atera eta berrirakurtzen hasi zen. Gustuko zituen Agatha Christie-ren nobelak, eta nobela hori ordurako irakurria zuen arren, Irak-en berriro berrirakurtzea deliberatu zuen. Nobela horrekin amets egiten zuen etxean zela atzera, amets egiten zuen euriarekin, behar bezalako te batekin, eta behar bezalako pastelekin.

Nobela horretako pertsonaia batek galdera erretorikoa egiten zion beste pertsonaia bati: “Zertarako eraman zaitut Pertsiako Golkora?” Pertsonaiak, jakina, ez zuen erantzuten, galdera erretoriko orok ez baitu erantzunaren beharrik. Halere, Irak hegoaldeko basamortu horretan oihartzun berezia zuen irakurritako galdera horrek: Zertarako ekarri naute Pertsiako Golkora?

Nobelan aurrera joanda, beste pertsonaia batek hauxe zioen: “[...] bada hemen okerreko zerbait. Gure artean egotea ez dagokion norbait balego bezala: katua usategian, irudipen klase hori. Gu gara usoak, denok, eta katua gure artean dago. Baina ez dugu katua ikusten.”

Soldadua sentitzen zen uso baten antzera, eta usoari begira katu irakiarrak zelatan zituela nabaritu zuen. Urduritu zen, eta hozkirria nabaritu zuen bere bizkarrezurrean barrena; eskuarekin kopetako izerdia kendu eta ile horaila atzeratu zuen. Blindatuaren barru aldera itzultzeko gogoa izan zuen, baina irakurtzen jarraitu zuen, eta nobela klimax-era hurbildu ahala, gero eta urduriago zegoen.

Nobelan aurrerago, frantsesezko esaldi bat topatu zuen ingelesezko hitzen basamortuan, oasi ulertezin baten gisara: Les oreilles ennemies nous écoutent.

Frantsesa ez zuen inoiz gustuko izan; inoiz ez zuen ongi ikasi, eta lexikoa arrotzaren esanahia gogoratzen saiatu zen, oreilles, oreilles... zer ote zen oreilles? Ennemies, bai, baina oreilles?

Une horretan bertan jaso zuen tiroa. AK 47 batek jaurtiriko 7,65 milimetroko balak lepoa zulatu zion eta bizkarrezurreko ornoa puskatu; trapuzko panpina eraitsi baten gisara amildu zen, eta bala zuloari zerion odolak ile horail ederra gorriz zikindu zion.

Soldadu horrek ez zuen bukatu irakurtzen nobela. Inork ez zuen bukatu irakurtzen liburu hori. Liburua ere odolez zikindu eta Maysan probintziako harea gorriaren azpian gelditu omen zen, hor, nonbait.

Soldadu britainiarrak beranduegi ulertu zuen Les oreilles nous écoutent, alegia, etsaien begiak begira zituela.

Poesia errezitaldia

Liburuaren Feriaren babespean, poesia errezitaldia egin genuen Iruñean pasa den ostiralean.
ASPALDIKU Elkartearen eskutik, dozena bat lagun animatu ginen geure olerkiak plazaratzen.

Aspaldiku Elkarteko hiru kide

Besteak beste, HATSA Elkartearen Olerki Bilduma 2007 liburuan argitaratutako hainbat olerki aditzeko parada izan genuen.
Hauxe izan zen olerki horietako bat, Poeten artekoa:

Inork
inon
inoiz
josi ez dituen hitzak
elkarren ondoan jartzea
dut helburu,
txuri gainean beltz.

Inork
inon
orain
ber gauza
egiten duelakoan.

Gure arteko hori
gure isilpeko sekretua.

Baina egon lasai, lagun,
ez diot
inori
inoiz
esango
gure arteko hori
gure isilpeko sekretua.