2021-06-29

Bertze itsasoaren itzalpean

 

Joan Margarit-en Bertze itsasoaren itzala poema-liburuaren azken poema euskaratzen Olaldean bukatu nuen, 2018ko udaberrian. Negu gorri luzeari udaberria ari zitzaion gailentzen, Olaldean bertan astebete lehenago elurra ikusia nuen arren. Ama zenaren baserriaren ondoko gereziondoa loretan zen, eta leihotik argia sartzen zen artean. Baserriko ordenagailuko zaharraren aurrean eserita, fitxategiaren segurtasun kopia bat egin eta USB batean gorde nuen, zer gerta ere.

Denbora-tarte bat pasatu eta gero, Donibane Lohitzunen, Margarit-en poemak zuzentzen bukatu dudala uste dut. Uste dut hori izan zen galbidea. Zinez sekula ez da zuzentzen bukatzen, are gutxiago olerki baten itzulpena, eta hamaika berridazketa eginda ere beti egonen da zalantzaren itzala bertsolerro baten atzean kukuka, hitzen doinua eta soinua, hitzen hurrenkera baten inguruan, menpeko perspaus baten atzeko koma horretaz... harik eta bukatutzat eman behar den arte.

Peri Rossi poeta uruguiarrak dioenez, idaztea sedukzio prozesu bat da, eta itzulpena, maitasun prozesu bat. Ene kasuan, gaixoaldi luze baten ondorioz hasi nintzen tajuz itzultzen maite nituen olerkariak, gaixoaldi luze bat, ikastaldi luze bat dioen esaera zaharra berrinterpretatuz edo. IdeaVilariƱo, Wislawa Zsymborska... “Bakarrik emakumezko poeten lanak itzultzen dituzu, ala?” ihardetsi zidan lagun batek... Bada ez. Joan Margariten poemek aspaldi harrapatu ninduten. Miserikordia etxea liburuari esker ezagutu nuen eta, Bartzelonara joan nintzen batean, euskarari ekarritako poema-liburu horretako lekuak bisitatzen ibili nintzen, poemak estakuru.

Orain Bertze itsasoaren itzalak liburuan agertzen diren olerki hauek, Joan Margarit-ek berak hautatuak, euskaratzen bukatu egin ditut, eta gaizki sentitzen naizela aitortu behar. Badakit sentsazio hori egun anitzen lanaren ondorioa dela, mozkorraldia baten biharamunaren antzera, horror vacui edo hutsari beldurra izatearen ondorioz.

Donibane Lohitzunen, Kantauri aitzinean nuelarik, Mediterraneo ez den bertze itsasoaren itzala aurkitu egin nuen. Han pausatu nintzen geldi-geldi eta testu hau idatzi nuen. Eta eguzkiraren argia desagertu ahala, fitxategi hau itxi eta pantailaren goiko eskuin izkinara jo nuen: shut down.


Bertze itsasoaren itzala bilduma osatzen duten poemak 
Maiatz aldizkarian argitaratu dira.

2021-06-16

Euskaldunok pairatzen ditugun zazpi madarikazioak

 

Erdaldunek sortutako guri buruzko astakeriak irensteko

gaitasun neurrigabea,

zorri-izurritea bezain gogaikarria


Gure arteko liskar txikiak muturreraino eramateko

zaletasun ikaragarria,

ultzera-izurrite bat bezain akigarria


Besteen erdipurdikeria eredutzat hartzeko

jokaera etsigarria,

euli-izurrite bat bezain astuna


Borroka kainitiko antzuetan katigatzeko

grina gorria,

abereak hiltzea bezain ergela


Geure burua min eman arte gutxiesteko

gaixo-portaera akigarria,

behe-laino trinko iraunkorrak


Txoriari hegoak ebakitzeko itsukeria

egoaren izenean eta gizenean,

txingor oro-suntsitzailea


Etsaiaren ele ederrez limurtuak izateko

joera suizida.

Zazpi madarikazio biblikoak nola.




Iragan den igandean aurkeztu zen liburua Senperen, COVID 19 malapartatuaren ondorioz ohi baino beranduago aurkeztu ere. Egun ederraren gaineko kronika ttipia Olerkarien Eguna 2021 blogean  eta YouTuben aurkezpen laburra

2021-06-08

Gerraren aurkako hitzak 2021ean

 

Gerraren aurkako hitzak egin eta biltzen ditugu urtez urte, liburuz liburu, jakinik ere gerraren aurkako gure hitzak hitz hutsak direla, hutsak eta hutsalak, eta hutsaren hurrengoa entzun nahi ez dituenarentzat. Egia unibertsalki onartua da, izan ere, ez dagoela gor okerragorik entzun nahi ez duena baino. Beraz, gorraren aurkako hitzak ere badira gureak.

Hori horrela, gerraren aurkako gure hitzak, gerraren aurkako hotsak bilakatuak, hots hitsak eta latzak izan daitezke; baina gure hitzak, ahotsik ez dutenen hitzak dira, eta liburu honetan gelditu dira, zuri gainean beltz-beltzak, haizeak eraman ez ditzan.

Gerraren aurkako hitzak eta ahotsak, gerraren garraren aurkako hitz hotzak, baina ez hutsak, ez hutsalak, gerraren eta herraren aurkakoak, harik eta zuk irakurtzen dituzun arte, hitz hotzak hitz biziak bihurtzen dituzun arte.

Ongi etorri lerroen artera.