Ernesto Che Guevara Boliviako oihanean erail zutenetik
50 urte beteko dira bortz egunen buruan, urriaren 9an. Haren gaineko hitzak eta iritziak
entzungo ditugu egunotan, baina segur aski inork gutxik eginen dio
erreferentzia duela urtebete Iñaki Gil de San Vicentek idatzitako El
Che del siglo XXI liburuari. Caracaseko Trinchera
argitaletxearen eskutik.
Liburuaren asmo dibulgatzailea guztiz txalogarria da, zeren eta
egileak dioenez, alfabetatzea,
—zentzu zabalean eta ez
zurrunean ukerturik— gaur egun duela
mende erdia baino zailagoa da, baina baita are beharrezkoagoa ere.
Izan ere, alfabetatzea,
egun, ez da bakarrik irakurtzen eta idazten irakastea; egun,
kritikoki pentsatzen irakatsi behar dugu, non eta dogmaz eta
irrazionalismoz betetako gizarte batean, zatata
mediatikoaren erdian, manipulazio subliminala eta inkonszientea
nagusi delarik, Gainera, egun, informazio —eta
desinformazio— zientifiko
eta teknikoaren zama
askoz konplexuagoa da duela 50 urte baino. Egun, analfabetismo
funtzionala handiagoa da duela mende erdia baino.
Nekez laburbil daiteke guztiz gomendagarria den liburu hori lerro
xume hauetan, baina Che Guevararen beraren bi aipamen zehatz
azpimarratu nahi dut, biak ala biak, gaurkotasun handikoak gaur egun
ere, ene ustez bederen.
Che Guevarak hauxe dio militanteaz: "Militanteak argitasun politikoa
izan behar du. Argitasun politikoak ez du esan nahi Iraultzaren
proposamen ororekin baldintzarik gabeko adostasunik izan behar
duenik, baizik sustengu arrazoitua eduki behar duela, neke handiak
jasateko gauza izan behar dela, eta, batez ere, analisirako gaitasun
dialektiko handia eduki behar duela, ekarpenak etengabe egiteko,
maila orotan, bai teorikoki, baita praktika iraultzailean ere".
Eta hauxe koadro politikoaz: Koadro politikoa, beraz, sortzailea da,
goi mailako buruzagia, maila politiko oneko teknikaria, eta kapaza
izan behar da produzio sektore bat aurrera eramateko edo jendartean
zuzendaritza garatzeko bere postu politikotik, dialektikoki
arrazoituz.
Dialektikoki ulertu behar dira Guevararen testuak, tokian tokiko eta
uneak uneko baldintzen arabera egokituz, bai, baina XXI. mende ere
badute funts iraultzaile itzela. Izan ere, horregatik hain zuzen
prentsa burgesak 50 urte daramatza Che Guevara-ren obra laidoztatzen;
egunotan ere, bereak eta bi irakurri eta entzunen ditugu Cheren
irudia eta ekarpen iraultzailea higatzearren. Zorionez, Che Guevarak
ekarpen teoriko-praktikoa itzelak zarata mediatiko burgesa estaltzeko
gaitasuna du. Alta, ene irudikoz Guevararen egindakoak eta
idatzitakoak ez dira aski ezagunak, eta gure esku dago gehiago
irakurtzea, aztertzea, euskaratzea, eztabaidatzea eta praktikara
eramatea, teoria eta praktika uztarri berean joanik, elkarren
eskutik, mundu hobe baten alde ari garen guztion onerako.
Izan ere, Che duela 50 urte erail zuten, baina haren irakaspenek
bizirik diraute. Berak irakatsi zigun militantea zaildu, gogortu
behar dela, beti ere xamurtasuna galdu gabe; eta
internazionalismoaren orinarria, alegia zapalkuntza borrokatu behar
dela, injustizia non-nahi delarik ere. Horregatik eta elkartasuna
herrien arteko xamurtasuna delako, herriak tinko! Bartzelonako kale
batean aspaldi irakurri nuen: “La solidaritat es una flama que
no s'extingeix”.
Askapena erakunde internazionalistak 30 urte betetzen dituela
ospatuko du Berriozarren larunbat honetan, eta egitarauaren
ekitaldirik behinena Ernesto Che
Guevarari egin beharreko omenaldia da: ezinbesteko hitzordua.