Errautsetan Idatzitako Haikuak Nafar Ateneoan

 

Badira urte batzuk lehen aldiz haiku-liburu bat argitaratu nuela. Betidanik izan dut garbizerbait ezohikoa izanen zela. Literatura, olerkigintza, haikugintza eta euskaraz... Gaur Nafar Ateneoaren Joxemiel Bidador taldekideen artean "Errautseatn idatzitako haikuak " liburuaz  zehatz, eta haikuez oro har, solastea dut eginkizun eta plazer. 

Nire lehen haiku-liburua, Gerezi Garaiko Haikuak, duela hamalau urte argitaratu zen eta nire bigarren haiku liburua, Orbel Azpìko Haikuak, duela hamabi. Hirugarren liburu hau besteak baino zabalagoa da denbora tartea ere zabalagoa izan delako, baina uste dut bazela garaia ateratzeko aspaldi egina nuelako bilduma, eta haiku ehizan tarteka-marteka jarraitzen dudan arren, bestelako idazkiak ere jorratzen baditudalako.

Haiku-sukarraldia ez dut aspaldirik izan... Zeri deitzen diot nik haiku-sukarraldia, zer da enetzat haiku-sukarraldia? Xiki haikugile handiak deskribatu zuen eta Roland Barthes-ek jaso zituem “La preparación de la novela” liburuan

1891aren amaiera aldera, etxe bat alokatu zuen Komagonen, eta bakarrik bizi nintzen bertan. Eskola-liburuak irakurri ordez, haikuak irakurtzen ematen nuen denbora. Azterketa garrantsitsu baterako bi egun baino falta ez zirelarik, nire idazmahaia zabaldu, eta haikuak eta eleberriak baztertu egin nituen, eskola-liburuak bertan utzita. Mahai lehen kaotikoa eta orain txukun horren aurrean, plazer betea sentitu nuen, eta haikuak ene baitan azaleratzen hasi ziren, ere kontzientziaren azalean burbuilak bezal-bezalaxe.

Eskola-liburu bat zabaldu nuen... alferrik, baina: ezin lerro bat ere irakurri. Haiku bat ene baitan sortua zen. Azterketa prestatzeko paper zati txuri oro baztertua nuenez gero, haiku hori lanpararen pantailan idatzi behar izan nuen. Idatzi ahala, beste haiku bat azaltzen hasi zen ene baitan. Eta gero beste bat. Handik gutxira, pantaila osoa haikuz mukuru zegoen.

Xiki haikugileaz gain, nigan eragin izan duten, ukitu eta hunkitu nauten haikugile edo haijin handiak gogora ekarrita, zerrendatzea zaila dateke, anitz eta askotarikoak direlako. Egia esateko, haikugile klasikoen landarat, nigan biziki eragingarria suertatu dena Ryunosuke Akutagawa izan da. Berak idatzitakoa da Erratsetako haikuak eta izenburua hautatzeko tenorean hari keinu bat egitea, omenaldi txiki bat egitea deliberatu nuen.

Esan bezala, jarraitzen dut noiztenka haikuak harrapatzen eta jasotzen, txuri gainean beltz, baina bestelako testuak ere ari naiz ekoizten, ez bakarrik haikuak.

Nire lehen haikuak Iruñean bizi zen lagun japoniar bati erakusteko zortea izan nuen. Hori horrela, haiku-liburu bat ateratzen dudan bakoitzean Reiko Furunoz gogoratzen naiz. Japoniara itzuli zen eta nire lehen haiku-liburua igorri nion arren, ez nuen jaso erantzunik. Urte anitz igarota badira ere, agian liburu honen alea bidaliko dut munduaren bertze aldera berriz ere. Auskalo. Baliteke ihasdespenik jasotzea.

Aparteko aipamena behar du Maite Ramosen lanak, aurreko haiku-liburuetan bezala, irudi ederrez apailatu baititu haiku zenbait. Prozedura, haiku bat emanda irudi bat osatzea, fineziaz eta artezki egina; bada liburu hau aberastu, osatu eta biribildu duen arte-lana.

Eskerrona adierazteko unean, eskerrak jaso behar dituztenen lagun zerrendan badaude, batetik, Denonartean argitaletxeko Unai eta, bestetik, aitzin solasaren egile Rafa Blanco Arbe, eta baita ere Nafar Ateneoan bi ikasturtez haiku tailerretan parte hartu zutenak; eta, nola ez, esker anitz bertaratu zareten guztioi.

Mendebaldean oso gustagarriak dira zenbaki biribilak: mila esker esaten dugu. Haatik, Japoniako Kulturan, ez hainbeste. Hori horrela, zilegi bekit mila esker eta bat gehiago ematea, eta informazio gehiago lortzeko, Kristina Berasainek BERRIAn argitaratutako erreportaian duzu irakurgai. 

1“La Preparación de la Novela” Barthes, R. 69. or.