Aspalditik Zarautzen bizi den azpeitiarrak idatzia eta sare sozialetan irakurria:
“Iristen zaizkigun gauza bitxiak bere horretan zabaltzea da errazena.
Erdaretan heltzen zaizkigunak euskarara itzultzeko ahalegintxoa egin behar genukeela iruditzen zait”.
Akort eta ados. Honatx gaurko nire ekarpena, Jean Piaget suitzarraren esaldi bat :
Dobera Elkarteak laugarren urtez jarraian antolatua, Hernaniko IV. Liburu eta Disko Azokan iraileko azken asteburuan ospatu da. Bertan izan gara HATSAren Poesia bilduman idatzi ohi dugun poeta batzuk; nola azaldu hara eta izenburuak berak iragartzen dioen maneran: Txapela buruan eta olerkia ahoan.
HATSAren saltokiaren inguruan bilduta agertzen gara Garazi González de Durana, Ainara Maia, Matxalen Bezos, Marisa Arruabarrena, Iñaki López de Luzuriaga, Arantza Martínez, Fito Rodríguez eta nihaur ere. Hatsaren Poesia bildumaren 26. liburu-bildumaren ale batzuk saltzeaz gain, azken bilduma honetan argitaraturiko olerkiekin emanaldi labur bat ere egin genuen eta, bidenabar, palestinarren aurkako sarraskia salatzeko aukera ere profitatu genuen.
Itzuliz usu begiak liburu mamitsuan Anjel Lertxundiri irakurri nion Julio Cortazar idazle argentinarra "idazle izatera sartu aurretik itzultzailea izan zela, batak ekarri zuela bestea". Tentazioa izan dut testu hau biribiltzeko Hernanin errezitatu nuen ene poema bat, soneto bat, hemen idazteko, baina blog honetan bertan bada jada soneto bat —baten faltan, bi!— eta hori egin ordez Julio Cortazarrekin amaituko dut. Izan ere Cortazarrek badu aipu bat euskaratu eta arrunt egokia irizten diodana:
Uda amaitzera doa eta Eliza Katolikoak Hego Euskal Herrian banatu duen aldizkari baten berri eman nahi dizuet, gogoangarri, ez eredurgarri, ordea. Uda honetako oparia dakarkizuet Gipuzkoako eliza batean jasotako aldizkari baten azala, honako hau:
Gesto du izena, eta Haur misiolarien aldizkaria, azpititulu. Espainia aldean egiten duten aldizkaria “egokitu” dute atal gutxi batzuk euskaratuz, baita azala ere. Izan ere, azala behar da horrelako marrazkia jartzeko! Han-hemenka Eliza Katolikoaren barruko hamaika pederastia-kasu agertzen direlarik asterik aste, ez zait batere egokia iruditzen neskatilaren atzetik korrika dabilen gizon bat jartzea, bai, badakit, Jainkoa eta gizona aldi berean, “Sinite parvulos venire ad me” esan omen zuena, ezen ez post pueros et puellas. Jesukristo korrikalari? Jesukristo aizun bat irudikatzeak ez dio mesederik egiten Kristautasunari.
Asaldagarria egin zaidan beste kontu bat izan da Erreportaia epigrafepean dagoen izenburu hori, hasieran “Bi ume bakarra baino hobe” begitandu zaidalako, baina, aitor dezadan (d)efektu optikoa izan dela, urrezko dominez ari baitzen; gauzak zer diren... Hor ere, Urrezko bi, bakarra baino hobe izenburua agian argigarriagoa zatekeen. Ongi letorkioke, bidenabarkoan, gutxienez zuzentzaile ortografikoa erabiltzea, Parixeko Jokutan (sic) bezalako akatsak, barkagarriak ahoz baina ez idatziz, zuzentze aldera.
Izan ere, atal zenbait euskaraz egonik ere, begi-bistakoa da gaztelaniaz mamitutako eta Espainian egindako aldizkaria dela, eta duda mendrenik ere nehork izan ez dezan, azalaren ezkerreko Espainiaren bandera dugu, azal osoan bereizten den bandera bakarra. Eliza Katolikoaren aldizkaritxoak argi erakusten du nazionalismo espainolaren tresna bat dela ume euskaldunak doktrinatzeko fede katolikoan eta, bide batez, espainoltzeko. Baina Espainiaren ikurra ez ezik, Frantziarena ere badugu: Eiffel dorrea, Frantziako nazionalismoaren sinboloa begi-bistan, gure Euskal Herria bitan zatikatzen duten nazio okupatzaileen sinboloak azalean. Gesto aldizkariak euskarazko testu zenbait bai, baina, xede eta helburu, nazionalismo espainola eta frantsesa sustatzea eta bultzatzea Joko Olinpikoen aitzakiatan.
“Nire erresuma ez da mundu honetakoa” esan omen zuen Jesusek. Gesto aldizkari hau behintzat, ez da Euskal Herrikoa, ezta garai honetakoa ere, testuei darien kutsua ikusita. Nire lagun batek, kristaua eta abertzale zintzoa berau, Eliza Katolikoarekin obsesionatuta nagoela dio. Gesto aldizkaria ikusirik eta nihaur ateo izanik haserratu banaiz, kristaua eta abertzalea banintz, suminduta egonen nintzateke.
Noraezean
dabilen mundu baten hondakinen artean
kondenatuta
nago urrats bakoitzean.
arimaren
une bakoitzean.
Hitzak
bilatzen ditudanean,
malko
ukiezinak aurkitzen ditut,
goizez
esnatzean,
eguzki-izpien
artean
hezetasuna
altxatzen denean,
ume
bat hondakinen artetik ari da irteten
parke
baten bila
beste
batzuek alfonbren artean hitz egiten dute
irribarre
egin eta badoaz.
Nork
etengo du bonben burrunba?
Nork
ereingo ditu loreak holokausto hau amaitu dadin?
Aski
dugu gorrotozko irribarrez
bizitzaren
suntsipenaz.
Malkoek
ez dute etenik
haur
bakoitzarekin, adineko bakoitzarekin
bizitza
hautsi bat hiri fantasma batean
egunero
hiltzen den kanpamendu bat.
Eraman
zuen gorrotoa,
zuen
armak
urrundu
zaitezte zeru izartsuan
utzi
euriari hodei bakoitzean itzultzen.
Han,
Gazako olibondoetan
ume
baten irribarrea sortuko da berriz.
Saharako poeta Ali Salem Iselmu-ren olerkia
Larraldean, Senpere-Amotzen, Maite Ramosen Erromanikoaren Printzak —Harria + Ura + Tinta— margo-erakusketa atzo arte izan zen ikusgai. Maite Ramos Iruñean sortua da. aspaldi handitik Berriozarko bizilaguna izanagatik. Margolari autodidakta da eta bestelako erakusketa hau bera lehendik ere egin Iruñeko Plazaran izan zen. Nafarroa Garaiko eliz eta baseliza erromanikoetan atzemandako zirrararen eraginez, irudi bilduma eder bat, hamalau arte-lanez osatua, izan du erakusgai.
Azken urteotan anitz zabaltzen ari den Arte Erromanikoa ohikoa ez den beste era batez erakusten du Maitek bere margoen bidez. XI, XII eta XIII. mendeko hainbat eraikin erromanikoren ikuspegi orokorrak irudikatu ordez, eraikinen zehaztasunetan jartzen du arreta, zirrara sortzen zaion elementu jakin batean edo bitan, eta ur-margo eta tintaren teknika nahasketaren bidez erakusten digu. Haren begien arreta, beraz, harrizko elementuak tintaz biziberritzen ditu, kolore interpretazio librea eginda, tinta harriari erantsiz bolumen-itxura harrigarriak lortuta; bestela esanda, arte erromanikoaren gaineko interpretazio arrunt pertsonala bat emanda.
Hori horrela, irudi bilduma zirraragarria izan dugu ikusgai Larraldean, ura, harria eta tinta Maiteren begien eta eskuen bidez uztarturik, Nafarroa Garaiko Artaitz, Zolina, Eusa, Gergitiain eta beste hainbat herritako elizetan antzemandako zirrara besteoi ere transmititu digularik.
Posts
All Comments
